6 MADDEDE HOLİ: RENKLERİN FESTİVALİ

Dedenizi ya da bütün yıl itiştiğiniz komşunuzu pembeye boyamak ister misiniz?

Holi Partisinden bir enstantane

Herkesin birbirine renkli toz boyalar atıp, su savaşı yaptıkları Holi bayramı her sene yazın başlangıcını kutlamak üzere, Mart ayının ilk yarısında Hindistan’da ve dünyada Hindu nüfusun olduğu yerlerde kutlanıyor... Hayır, yalnızca çocukların kutladığı bir bayram değil bu; ailelerin bir araya geldiği, bütün sınırlamaların kalktığı ve anneannenizle bile kahkahalar içinde boya ve su savaşı yapabileceğiniz bir bayram... Ve siz de Hindistan seyahatinizi bu tarihe denk getirip, bu harika bayramın bir parçası olabilirsiniz.

Renkler göz alıcı...

Holi Hindistan ve civarında öyle uzun zamandır kutlanıyor ki; hakkında araştırmaya başladığınızda bir çok farklı hikaye ve mitlere rastlayabiliyorsunuz. Bu sebeple Holi’nin ortaya çıkış mitlerine hiç girmeyeceğim, bu sefer... Bunun yerine, size Holi’yi 6 maddede özetleyip, seneye nasıl Holi’ye katılabileceğinizle ilgili biraz bilgi ve fikir vermeye çalışacağım...

Kutlamalar ateş başında başlıyor

1. NE ZAMAN?

Genellikle Hindu takvimine göre yılın başı ve aynı zamanda yaz mevsiminin başı sayılan Mart ayının ilk yarısında dolunay döneminde kutlanıyor. Bu her sene değiştiğinden, tarih, her sene belli bir süre önce aşağıdaki web-sitesinden açıklanıyor.

http://www.holifestival.org/holi-calendar.html

Jaipur pazarında boyalar

2. HOLİ HAZIRLIKLARI:

Hindistan’a, Holi’den dört beş gün önce gittiğim için, yediden, yetmiş yediye herkesin büyük coşkuyla kutladığı bu festivalin ön hazırlıklarını gözlemleme şansım da oldu. İnsanlar en güzel kıyafetlerini giyip, memleketlerine döndüklerinden, yollar hareketli ve rengarenk...  Pazar yerleri kalabalık; bayram sofraları için yiyecek; boya/su savaşları için rengarenk boyalar ve su tüfekleri ve Holi ateşi için özel hazırlanmış, yuvarlak tezekler başta olmak üzere, bir sürü acayip şey alınıyor. Ama en güzeli, çocukların heyecanı; çocuklar birkaç gün öncesinden, büyük bir özenle balonlara renkli sular doldurmak gibi yaratıcı saldırı hazırlıklarına başlıyorlar.

Gelenekleri sürdüren hep kadınlar

3. HOLİ ATEŞİ NEDİR?

İpe dizili küçük yuvarlaklar tezek, ateşe sunulanar arasında uçurtmalar, dua bayrakları, hindistan cevizleri var

Holi’den bir gün önce ay doğarken yakılan ve Holi’nin başlangıcını müjdeleyen, (Holika Dehan) ateşinin anlamını, “önce bütün yıl biriktirdiğimiz kötülükleri ve negatif olan her şeyi holika ateşinde yakıyoruz” diyerek tarif edebilirim. Holi ateşiyle geçen senenin bütün kötülükleri ateşe atılıyor, bu yeni bir başlangıç anlamına geliyor. Biz, Holi’yi Jaipur’da kutladık, Holi’den bir gün önce şehrin bir çok noktasında akşam yakılmak üzere dev çalı-çırpı vb yığınları hazırlanıyor ve özenle süsleniyor. Akşam anons edilen saat yaklaşırken, halk, bu yığınların çevresinde toplanıp, çılgınca dans etmeye başlıyor; evlerden kadınlar, içinde iplikler, boyalar, çiçekler olan tepsilerle gelip, yığının çevresine doladıkları iple birlikte dönerek ve ateşe boyalar, tütsüler, parfümler sunarak çeşitli ritüeller gerçekleştiriyorlar. Ritüelleri sürdürenlerin de; baskı altına alınanlarında hep kadınlar olması şaşırtıyor beni; zira erkekler o esnada kendilerinden geçmiş bir şekilde dans ediyorlar, “bhang lassi”* içmekten kafaları biraz mermer!?... 

Ateş yakılmadan önce yapılması gereken ritüeller yine hep kadınlar tarafından yapılıyor

Sonra müthiş bir kargaşa oluyor, meydana ellerinde meşalelerle motosikletliler giriyor, ne olduğunu anlayamadan, kötülükler dev bir ateşle yanmaya başlıyor. Ateşle birlikte müzik daha da yükseliyor, çılgınca dans eden koltuk değnekli bir adam görüyorum, boyalar saçılıyor her yana, köşede dünyanın en çok eğlenen evsizi kahkahalar atıyor üzerine sarı boyalar yağarken... Ve tüm halkın heyecanla beklediği festival resmi olarak başlamış oluyor böylece...

Kötülükler yanıp, kül olurken.

4. HOLİ GÜNÜ:

Ertesi sabah sokaklarda rengarenk boyalar içinde bir sürü insan görüyorsunuz. Merkeze yaklaştıkça aksiyon artıyor. Herkes “happy Holi” diyerek birbirini selamladıktan sonra, rengarenk boylarla birbirine adeta girişiyor... Ardından da su tüfekleri ve kovalara doldurulan boyalı sularla eğlenceli bir savaş başlıyor... Bu isterseniz şehir merkezlerinde oldukça kalabalık ve vahşi şekilde olabiliyor, ya da nezih Hintlilerin evlerinin bahçelerinde düzenledikleri Holi partilerine bir şekilde davet edilmeyi başarabilirseniz, bu da çok hoş bir deneyim... 

Evin büyükannesiyle çetin bir savaşa tutuştuktan sonra

Böyle bir partide evin büyükannesinin elinde bir su tüfeğiyle gelip, tüm konukları kırmızı su ile taramasına şahit olup, kendinizi büyükanneyi elinizde bir kovayla kovalarken bulabilirsiniz (benim durumum tam olarak buydu). Holi’nin en önemli özelliği; Hindistan gibi çok katı bir kast sistemi ile şekillenmiş bir toplumda bütün bariyerleri ortadan kaldırarak, senede bir gün de olsa herkesin eşit olduğu bir durum yaratması... Holi boyunca kast, cinsiyet ya da yaşla gelen tüm sınırlamalar ortadan kalktığı için herkes, herkesi boyayabilir, dilediği gibi birlikte eğlenebilir.

Bol ritim ve bol dans

5. MÜZİK:

Müzik Holi’nin vazgeçilmezi ve tamamlayıcısı; ateş yakılma anından bayram tatilinin bittiği son ana kadar her yerde çok yüksek sesli ve çok yüksek ritimli müzikler çalınıyor ve çılgınca dans ediliyor. Öyle ki; bu sene Holi’yi takip eden günler, hafta sonuna denk geldiği için, kutlamaların Pazar akşamına kadar yer yer devam ettiğini gördük. Bu sebeple, dört gün boyunca dans ve müzik her yerdeydi. Mesela kutsal şehir Varanasi’de, akşam Ganj nehri kenarındaki ayinler, ölü yakma törenleri ve şehrin tuhaf ve ulvi havasından çok etkilenmiş olarak, sandalla otelimize dönerken bir tapınağın önünde çok yüksek sesle “Aaare you reeaadyy?” çalarak, çılgınca dans eden bir grup genci, ulviymiş, kutsalmış dinlemeden Ganj’ı inim inim inletirken görmek çok şaşırtıcı ve aynı ölçüde hoş...

 6. *BHANG LASSİ:

Holi öyle bir bayram ki; alkol ve hatta kenevir gibi keyif verici maddeleri tüketmek, geleneksel olarak da teşvik ediliyor. Mesela içinde kenevir olan bir çeşit tatlı ve baharatlı ayran olan “bhang lassi” sadece bu bayram için evlerde yapılıp, konuklara servis ediliyor. Boya ve su savaşına ara verdiğinizde, dedenizle kenevirli içecek içebiliyorsunuz!? İşte böyle bir bayram Holi...

Günün en güzel hatırası...

Mesele senede bir gün kendini bırakmak, tüm sosyal baskıdan sıyrılıp, içinden geldiği gibi davranabilmek ve bunun için özür dilemek zorunda olmamak... Aslına bakarsanız anlaşmazlık yaşadığınız bir yakınınızla böyle bir ortamı paylaşıp da; anlaşmazlığınızı çözememe olasılığınız olamaz bence... Sonuç olarak Holi, insan tabiatına son derece uygun ve faydalı bir gelenek... Ben çok sevdim...

Şimdi gelelim seneye nasıl Holi’ye katılabileceğinize... İlk maddede verdiğim linkten yayınlanacak tarihi takip edip, bir bilet alabilir ve içinizden geldiği gibi, içinizden gelen yerde Holi ruhunu içinize sindirebilirsiniz.

Benim yaptığım türde, daha planlı bir tur için size Fest Travel’ın, bireysel seyahatlerle ilgilenen şirketi En Gezi’yi tavsiye ediyorum. Hindistan seyahatimi planlarken sürekli bizimle olacak bir şoförlü araba ve çeşitli şehirlerde yerel rehberler olsun diye yola çıkmış ve En Gezi ile böylece bağlantıya geçmiştim. Farklı öneriler ve yüksek rehber kalitesiyle bütün seyahatimize renk katmakla kalmadılar; aynı zamanda Holi’de muhteşem bir partiye davet edilip, harika insanlarla tanışma deneyimini yaşattılar bize... Üstelik “bunu bizden alırsan, şunu da almak zorundasın” gibi zorlamalar da yapmıyorlar. Kesinlikle tavsiye ederim.

Bir çok şirketin Holi temalı paket turları da mevcut ama ben paket turcu değilim, biliyorsunuz...